Menfi tespit davası, bir hakkın veya hukuki ilişkinin mevcut olmadığının tespiti için açılan bir dava türüdür. Açılmış olan veya ileride açılması muhtemel olan bir icra takibine ilişkin borcun olmadığına yönelik bir tespit istemidir. Menfi tespit davasını açmak için hukuki yarar bulunması gerekmektedir. Menfi tespit davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.
İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davası
Kendisine ödemesi amacıyla borç bildirilen fakat hakkında icra takibi henüz başlatılmamış kişi icra takibinden önce açılan menfi tespit davasının hukuki yararını ve şartlarını sağlamalıdır. Örneğin; belirsiz bir hukuki durum varsa veya kişinin kendisine borçla alakalı bir ihtar çekildiyse kişinin hukuki yararı var olarak kabul edilir. Fakat bu menfi tespit davası icra takibinin durdurulmasına engel olmaz. Ancak, icra takibi açıldıktan sonra mahkemeden, alacağın %15’inden az olmamak üzere teminat yatırılarak ihtiyati tedbir kararı istenebilir. Hâkim ihtiyati tedbir kararı verirse icra takibi durur.
İcra Takibinden Sonra Açılan Menfi Tespit Davası
İcra takibi açıldıktan sonra takipte borçlu olan kişi borçlu olmadığının tespiti için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davası takibi durdurmaz. Ancak alacağın %15’inden az olmamak üzere teminat yatırılıp hâkimden ihtiyati tedbir kararı verilmesi istenebilir. Burada verilen ihtiyati tedbir kararı hacze, satışa veya takibin ilerlemesine engel olmaz, yalnızca icra dairesinin veznesinde bulunan paranın alacaklıya ödenmesini engellemektedir.