İcra ve İflas HukukuTicaret HukukuKonkordato Nedir ve Şirketleri İflastan Nasıl Korur?

Konkordato Nedir? Mali Sıkıntıdaki Şirketler İçin İflastan Önceki Son Çıkış

Ekonomik dalgalanmalar, piyasa koşullarındaki ani değişiklikler veya yönetimsel hatalar nedeniyle, en sağlıklı şirketler bile zaman zaman mali sıkıntıya düşebilir ve borçlarını ödeyemez hale gelebilir. Bu durumda, Türk hukuk sistemi, borçlarını ödemede zorlanan ancak faaliyetlerine devam etme potansiyeli olan iyi niyetli borçluları iflasın yıkıcı sonuçlarından korumak için önemli bir mekanizma sunmaktadır: “Konkordato”. İcra ve İflas Kanunu’nda (İİK) düzenlenen konkordato, borçlunun, alacaklılarıyla mahkeme denetiminde bir anlaşmaya vararak borçlarını yeniden yapılandırması ve ticari faaliyetlerine devam etmesidir. Konkordato, iflastan önceki son çıkış kapısı olarak, hem borçlu şirketin ekonomik varlığını korumayı hem de alacaklıların alacaklarını iflasa göre daha yüksek bir oranda tahsil etmelerini sağlamayı amaçlayan, kazan-kazan prensibine dayalı bir kurumdur. Bu yazıda, konkordato sürecinin nasıl işlediğini, aşamalarını ve mali darboğazdaki şirketler için ne anlama geldiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Konkordatonun Amacı ve Türleri: Konkordatonun temel amacı, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlunun, borçlarını belirli bir tenzilatla (indirimle) veya vadeye yayarak ödeyebilmesini sağlamak ve bu suretle iflastan kurtulmaktır.

• Adi Konkordato: En yaygın türdür. Borçlunun, alacaklılarına borçlarının belirli bir yüzdesini ödemeyi (tenzilat konkordatosu) veya borçlarının tamamını belirli vadelere yayarak ödemeyi (vade konkordatosu) ya da her ikisini birden (karma konkordato) teklif etmesiyle gerçekleşir.
• Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato: Borçlunun, malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisini alacaklılara veya üçüncü bir kişiye devrederek, bu malvarlığının tasfiyesiyle elde edilecek gelirden alacaklıların alacaklarını tahsil etmelerini teklif etmesidir.

Konkordato Süreci Adım Adım:

1. Başvuru ve Gerekli Belgeler: Konkordato talebinde bulunabilecek kişiler, borçlarını ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında olan herhangi bir borçlu (şirket veya gerçek kişi) veya iflas talebinde bulunabilecek her alacaklıdır. Borçlu, asliye ticaret mahkemesine başvururken, mali durumunun ciddiyetini ve projesinin uygulanabilirliğini gösteren detaylı bir “konkordato ön projesi” ve bağımsız bir denetim kuruluşu tarafından hazırlanan mali tabloları sunmak zorundadır.

2. Geçici Mühlet Kararı ve Sonuçları (İİK m. 287): Mahkeme, başvuruyu ve ekindeki belgeleri inceledikten sonra, borçlunun durumunun konkordato için uygun olduğuna kanaat getirirse, derhal üç aylık bir “geçici mühlet” kararı verir. Bu süre, gerekli görülürse en fazla iki ay daha uzatılabilir. Geçici mühlet kararının en önemli sonuçları şunlardır:

   • Takipler Durur: Borçlu aleyhine, amme alacakları (vergi, SGK) dahil olmak üzere hiçbir icra takibi yapılamaz, başlamış olan takipler durur.
   • İhtiyati Tedbir ve Haciz Uygulanamaz: Borçlunun malvarlığına karşı ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanamaz.
   • Konkordato Komiseri Atanır: Mahkeme, borçlunun faaliyetlerini denetlemek ve projenin uygulanabilirliğini araştırmak üzere bir veya daha fazla geçici konkordato komiseri atar.

3. Kesin Mühlet Kararı ve Sonuçları (İİK m. 289): Geçici mühlet içinde, komiserin sunacağı raporu ve alacaklıların görüşlerini de alan mahkeme, konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğuna kanaat getirirse, borçluya bir yıllık “kesin mühlet” verir. Bu süre, zorunlu hallerde komiserin talebiyle altı ay daha uzatılabilir. Kesin mühlet, geçici mühletin sonuçlarını devam ettirir ve borçluya projesini alacaklılarla müzakere etmek için zaman tanır. Bu süre içinde borçlu, ticari faaliyetlerine komiser denetiminde devam eder.

4. Alacaklılar Toplantısı ve Projenin Oylanması (İİK m. 302): Kesin mühlet içinde, konkordato komiseri, alacaklıların alacaklarını bildirmelerini sağlar ve bir “alacaklılar toplantısı” düzenler. Bu toplantıda, borçlunun sunduğu konkordato projesi alacaklıların oyuna sunulur. Projenin kabul edilebilmesi için iki tür çoğunluk aranır:

   • Kaydedilmiş alacaklıların ve alacakların yarısını aşan bir çoğunluk.
   • Veya kaydedilmiş alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini aşan bir çoğunluk.

5. Konkordatonun Mahkemece Tasdiki (İİK m. 305): Alacaklılar tarafından kabul edilen konkordato projesi, mahkemenin onayına sunulur. Mahkeme, tasdik yargılaması sırasında şu hususları inceler:

   • Projede teklif edilen tutarın, borçlunun iflası halinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olup olmadığı.
   • Projenin, borçlunun mali kaynaklarıyla orantılı olup olmadığı.
   • Projenin kabulü için aranan çoğunluklara uyulup uyulmadığı.
   • Gerekli teminatların sağlanıp sağlanmadığı. Mahkeme, bu şartların yerine getirildiğine kanaat getirirse, konkordatoyu tasdik eder. Tasdik kararı ile birlikte konkordato, oy vermeyen veya ret oyu kullanan alacaklılar da dahil olmak üzere tüm alacaklılar için bağlayıcı hale gelir.

Konkordatonun Başarısız Olması: Eğer alacaklılar projeyi kabul etmezse veya mahkeme projeyi tasdik etmezse, mahkeme konkordato talebini reddeder ve borçlu iflasa tabi kişilerden ise, doğrudan iflasına karar verir.

Konkordato, mali açıdan zor duruma düşmüş ancak kurtarılma potansiyeli olan şirketler için iflasın o karanlık tünelinden önceki son aydınlık çıkıştır. Bu süreç, şirkete borçlarını yeniden yapılandırma ve faaliyetlerine devam etme imkanı tanırken, alacaklılara da iflas durumuna göre alacaklarını daha yüksek bir oranda ve daha düzenli bir şekilde tahsil etme fırsatı sunar. Ancak konkordato, karmaşık hukuki ve mali prosedürler içeren, uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Bu yola başvurmayı düşünen bir şirketin, sürecin en başından itibaren konkordato hukuku alanında deneyimli bir avukat ve mali danışman ile birlikte hareket etmesi, projenin başarıya ulaşması ve şirketin yeniden finansal sağlığına kavuşması için hayati öneme sahiptir.