Sigorta, hayatımızın birçok alanında karşılaşılabilecek risklere karşı finansal güvence sağlayan önemli bir araçtır. Trafik sigortasından konut sigortasına, sağlık sigortasından kasko sigortasına kadar birçok farklı sigorta türü, beklenmedik olaylar karşısında maddi kayıpları telafi etmeyi amaçlar. Ancak, bir hasar meydana geldiğinde sigorta şirketlerinin hasarı ödememesi veya eksik ödeme yapması, sigortalılar için ciddi mağduriyetlere yol açabilir. Bu tür durumlarda sigortalıların haklarını bilmesi ve yasal yollara başvurması, mağduriyetlerin giderilmesi açısından büyük önem taşır.
Yasal Çerçeve: Sigorta Sözleşmesi ve Sorumluluk
Sigorta ilişkileri, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili sigorta mevzuatı ile düzenlenir. Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, sigortalının belirli bir rizikonun (tehlikenin) gerçekleşmesi halinde uğrayacağı zararı tazmin etmeyi veya bir para ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Sigorta şirketinin hasarı ödeme yükümlülüğü, sigorta poliçesinde belirtilen şartlara ve yasal düzenlemelere tabidir.
Türk Ticaret Kanunu – Madde 1401: Sigortacının Sorumluluğu
Sigortacı, sigorta ettirenin, sigortalının veya lehtarın rizikonun gerçekleştiği tarihteki menfaatini tazmin etmekle yükümlüdür.
Sigorta Şirketinin Hasarı Ödememe veya Eksik Ödeme Nedenleri
Sigorta şirketleri, çeşitli nedenlerle hasar ödemesini reddedebilir veya eksik ödeme yapabilir:
- Rizikonun Poliçe Kapsamı Dışında Kalması: Meydana gelen hasarın, sigorta poliçesinde teminat altına alınan riskler arasında yer almaması.
- Sözleşme İhlali: Sigortalının, sigorta sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerini (örneğin, prim ödeme, hasarı bildirme, eksik veya yanlış beyanda bulunma) yerine getirmemesi.
- Kusur Oranı: Özellikle trafik kazalarında, sigortalının kusur oranının yüksek olması veya kazanın sigortalının ağır kusurundan kaynaklanması.
- Eksik veya Yanlış Bilgi: Sigorta sözleşmesi yapılırken sigortalının eksik veya yanlış bilgi vermesi.
- Zamanaşımı: Hasar ihbarının veya dava açma süresinin zamanaşımına uğraması.
- Değer Kaybı Anlaşmazlığı: Özellikle araç hasarlarında, sigorta şirketinin aracın değer kaybını eksik hesaplaması veya hiç ödememesi.
Sigorta Şirketi Hasarı Ödemediğinde İzlenecek Adımlar
Sigorta şirketinin hasar ödemesini reddetmesi veya eksik ödeme yapması durumunda sigortalıların izleyebileceği hukuki yollar şunlardır:
- Yazılı İhtarname Gönderme: Öncelikle, sigorta şirketine noter aracılığıyla veya iadeli taahhütlü posta ile yazılı bir ihtarname gönderilmelidir. İhtarnamede, hasarın detayları, talep edilen miktar, ödeme yapılmaması halinde yasal yollara başvurulacağı açıkça belirtilmelidir. Bu ihtarname, ileride açılacak bir davada delil niteliği taşır.
- Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru: Sigorta şirketinden olumlu bir yanıt alınamaması veya yanıtın yetersiz bulunması durumunda, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta uyuşmazlıklarını mahkemelere göre daha hızlı ve daha az maliyetli bir şekilde çözmeyi amaçlayan bağımsız bir kuruluştur. Komisyona başvuru için, sigorta şirketine yazılı başvuru yapılmış ve 15 iş günü içinde cevap alınamamış veya alınan cevap yeterli bulunmamış olması gerekir. Komisyon kararları, belirli parasal sınırlar dahilinde kesin niteliktedir.
- Dava Yolu: Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılmadan veya Komisyon kararının aleyhe çıkması durumunda, yetkili mahkemelerde dava açılabilir. Sigorta uyuşmazlıklarında görevli mahkeme, genellikle Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Dava, sigorta şirketine karşı açılır.
- Maddi Tazminat Davası: Hasar nedeniyle uğranılan maddi kayıpların (onarım masrafları, değer kaybı, kazanç kaybı, tedavi giderleri vb.) talep edildiği davadır.
- Manevi Tazminat Davası: Özellikle trafik kazalarında, bedensel zarar veya ölüm durumunda yaşanan manevi acıların telafisi için açılan davadır.
Zamanaşımı Süreleri
Sigorta alacaklarında zamanaşımı süreleri, sigorta türüne ve olayın niteliğine göre değişebilir:
- Genel Zamanaşımı: Sigorta sözleşmesinden doğan alacaklar için genel zamanaşımı süresi 2 yıldır. Bu süre, rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
- Trafik Kazalarında: Karayolları Trafik Kanunu’ndan doğan tazminat talepleri için zamanaşımı süresi, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde kaza tarihinden itibaren 10 yıldır. Eğer kaza aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa, ceza kanununda öngörülen daha uzun zamanaşımı süresi uygulanır.
Sigorta şirketinin hasar ödemesini reddetmesi veya eksik ödeme yapması, sigortalılar için can sıkıcı bir durumdur. Ancak, sigorta sözleşmeleri ve ilgili mevzuat, sigortalılara haklarını arama konusunda önemli yasal yollar sunar. Öncelikle sigorta şirketine yazılı ihtarname göndermek, ardından Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmak veya doğrudan Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açmak, izlenebilecek temel adımlardır. Zamanaşımı sürelerinin dikkatle takip edilmesi ve hukuki sürecin doğru yönetilmesi, hak kayıplarını önlemek açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, sigorta uyuşmazlıklarında bir sigorta hukuku avukatından profesyonel hukuki destek almak, sürecin en etkin şekilde yürütülmesini sağlayacaktır.