Bir hukuki sorunla karşılaşıldığında veya bir dava süreci başlatılacağında, profesyonel hukuki destek almak için bir avukata başvurulur. Bu noktada, müvekkillerin en çok merak ettiği konulardan biri de avukatlık ücretinin nasıl belirlendiğidir. Avukatlık ücreti, avukatın sunduğu hukuki hizmetin karşılığı olarak ödenen bedeldir ve belirlenmesi belirli yasal kurallara ve teamüllere tabidir. Avukatlık ücreti, genellikle “akdi vekalet ücreti” ve “yasal vekalet ücreti” olmak üzere iki ana unsurdan oluşur.
Yasal Çerçeve: Avukatlık Ücretinin Dayanakları
Avukatlık ücretinin yasal dayanağı, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’dur. Kanun’un 164. maddesi, avukatlık ücretinin belirlenmesine ilişkin temel kuralları ortaya koyar. Ayrıca, Türkiye Barolar Birliği (TBB) tarafından her yıl Resmi Gazete’de yayımlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi”, avukatların alabileceği en düşük ücretleri belirleyen önemli bir belgedir.
Avukatlık Kanunu – Madde 164: Avukatlık Ücreti
Avukatlık ücreti, avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblağı veya değeri ifade eder. Yüzde yirmibeşi aşmamak üzere, dava veya hükmolunacak şeyin değeri yahut paranın belli bir yüzdesi avukatlık ücreti olarak kararlaştırılabilir. … Avukatlık asgarî ücret tarifesi altında vekâlet ücreti kararlaştırılamaz.
Avukatlık Ücreti Türleri
-
Akdi Vekalet Ücreti (Müvekkil-Avukat Arasındaki Ücret): Bu ücret, avukat ile müvekkil arasında, görülecek iş veya dava için serbestçe kararlaştırılan ücrettir. Bu anlaşma, yazılı bir “avukatlık ücret sözleşmesi” ile yapılması tavsiye edilir. Ücret, sabit bir miktar (maktu ücret) veya davanın değeri üzerinden belirli bir yüzde (nispi ücret) olarak belirlenebilir. Avukatlık Kanunu’na göre, dava değeri üzerinden kararlaştırılacak yüzde, %25’i aşamaz. En önemli kural ise, kararlaştırılan bu ücretin, TBB Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nde o iş için belirtilen miktarın altında olamamasıdır.
-
Yasal Vekalet Ücreti (Karşı Taraf Vekalet Ücreti): Bu ücret, dava sonunda mahkeme tarafından, davayı kaybeden tarafın, kazanan tarafın avukatına ödemesine hükmedilen ücrettir. Bu ücretin miktarı, TBB Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir. Yasal vekalet ücreti, avukatın emeğinin bir karşılığı olarak doğrudan avukata aittir ve müvekkilin avukata ödediği akdi vekalet ücretinden tamamen ayrıdır. Yani, davayı kazanan müvekkil, hem karşı taraftan avukatı için yasal vekalet ücreti alır, hem de kendi avukatına anlaştıkları akdi vekalet ücretini öder.
Avukatlık Ücretini Etkileyen Faktörler
Avukat ile müvekkil arasındaki akdi vekalet ücreti belirlenirken şu faktörler göz önünde bulundurulur:
- Davanın veya İşin Niteliği ve Karmaşıklığı: Basit bir icra takibi ile karmaşık bir ticari dava veya ceza davası için talep edilecek ücret farklı olacaktır.
- Harcanacak Emek ve Zaman: Davanın ne kadar süreceği, kaç duruşmaya girileceği, ne kadar araştırma ve hazırlık gerektireceği.
- Davanın Değeri: Özellikle malvarlığına ilişkin davalarda, davanın parasal değeri ücreti doğrudan etkiler.
- Avukatın Kıdemi, Uzmanlığı ve Tecrübesi: Belirli bir alanda uzmanlaşmış ve tecrübeli bir avukatın ücreti, mesleğe yeni başlamış bir avukata göre daha yüksek olabilir.
- İşin Görüleceği Yer: Büyük şehirlerdeki ücretler ile küçük şehirlerdeki ücretler arasında farklılıklar olabilir.
Avukatlık ücreti, avukatın sunduğu hukuki hizmetin karşılığıdır ve belirlenmesi Avukatlık Kanunu ile TBB Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne tabidir. Müvekkilin avukatına ödediği “akdi vekalet ücreti” ile dava sonunda kaybeden tarafın kazanan tarafın avukatına ödediği “yasal vekalet ücreti” birbirinden farklıdır. Akdi vekalet ücreti, avukat ile müvekkil arasında serbestçe kararlaştırılır ancak asgari tarifenin altında olamaz. Ücretin belirlenmesinde davanın niteliği, harcanacak emek, davanın değeri ve avukatın tecrübesi gibi birçok faktör rol oynar. Hukuki bir sürece başlamadan önce, avukat ile ücret konusunun net bir şekilde konuşulması ve mümkünse yazılı bir ücret sözleşmesi yapılması, ileride yaşanabilecek anlaşmazlıkları önlemek açısından en sağlıklı yoldur.